وضعیت چربی خون و چربی رژیم غذایی نوجوانان:برنامه قلب سالم اصفهان- پروژه ارتقاء سلامت قلب از دوران کودکی

سابقه و هدف: ارزیابی وضعیت چربی های سرم نوجوانان و ارتباط آن با رژیم غذایی و ارزیابی رفتار، نگرش، عملکرد و آگاهی (bask) دانش آموزان، والدین و مسئولین مدارس در این رابطه، به منظور طراحی مداخلات جامعه نگر در جهت پیشگیری و کنترل عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی. مواد و روش ها: افراد مورد بررسی، 2000 دانش آموز 18-11 ساله انتخاب شده به روش تصادفی ساده چند مرحله ای (1000 دختر و 1000 پسر)، والدین آنها (2000 نمونه) و مسئولین مدارس (500 نمونه) در مناطق شهری و روستایی دو استان اصفهان و مرکزی بوده اند (استان اصفهان برای مداخلات بعدی در نظر گرفته شده و استان مرکزی به عنوان ناحیه مرجع در نظر گرفته شده است). یافته ها توسط پرسشنامه، معاینه فیزیکی و فرم ثبت غذای سه روزه و پرسشنامه تکرّر مصرف مواد غذایی به دست آمد و لیپیدهای سرم در آزمایشگاه مرکز تحقیقات قلب و عروق اصفهان، اندازه گیری شد. یافته ها توسط نرم افزار spssv10/win و با استفاده از آزمون های آماریstudent t و رگرسیون خطی چندگانه در سطح معنی دار 05/0p< تحلیل شد. یافته ها: بیشتر دانش آموزان، والدین و مسئولین مدارس آگاهی کافی نسبت به تغذیه سالم داشتند؛ ولی عملکرد آنها دراین جهت نبود به طوری که بیشتر خانواده ها علی رغم داشتن آگاهی از سالم تر بودن انواع روغن مایع، بیشتر از روغن جامد استفاده می کردند و این موضوع تا حد زیادی می تواند به دلیل مناسب بودن قیمت روغن جامد و دسترسی راحت تر به آن باشد. اگر چه میانگین مصرف چربی نوجوانان (4/0 ± 2/21 درصد) در محدوده مجاز توصیه شده (30% ≤) بود، اما در بسیاری موارد اختلالات چربی خون سرم وجود داشت. به عنوان مثال، میانگین کلسترول سرم دختران گروه سنی 14-11 و 18-15 ساله، به طور معنی داری بالاتر از مقادیر استاندارد بود (به ترتیب 169 و 172 در برابر 160 و 159 میلی گرم در دسی لیتر، 05/0< p). ارتباط مستقیم بین اختلالات چربی خون در نوجوانان و مصرف چربی هیدروژنه (06/0= β) غذاهای آماده و میان وعده های غذایی چرب به دست آمد (05/0 < p). اگر چه میزان مصرف پروتئین درحد توصیه شده بود (9/0 ± 4/13 درصد)؛ ولی با توجه به مصرف گوشت گوسفند چرب، تعداد دفعات مصرف گوشت قرمز با اختلالات چربی خون ارتباط مستقیم داشت (05/0 < p، 04/0= β). یکی از دلایل بالا بودن تری گلیسرید خون می تواند مصرف بیش از حد کربوهیدرات (1 ± 2/65 درصد) باشد. نتیجه گیری: هرچند در جوامع غربی، بیشتر بر کاهش میزان چربی مصرفی تأکید می شود، ولی در جامعه ما که این میزان درحد قابل قبول است، بیشتر باید بر اصلاح کیفیت چربی مصرفی تأکید شود تا کمیت آن. این اقدام زیر بنایی مستلزم مشارکت صنایع غذایی، مسئولین دولتی، مصرف کنندگان و رسانه های گروهی می باشد.